Ο ρολος της κληρονομικοτητας στην εμφανιση των ορθοδοντικων προβληματων

Το μυστήριο των «στραβών δοντιών» - Ένα μυστήριο με λύση

Είναι γεγονός ότι αυτό που αποκαλείται από πολλούς "στραβά δόντια" έχει απασχολήσει και απασχολεί πολλούς ανθρώπους. Αυτό λόγω της αρνητικής επίδρασης στην αισθητική αλλά και εξ αιτίας των επιπτώσεων τους στην σωστή υγεία των δοντιών και των ούλων αλλά και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις στην δυσκολία στην μάσηση, την σωστή άρθρωση των λέξεων όπως και την πρόκληση πόνων στο επίπεδο της κροταφογναθικής διάρθρωσης.

 

Οι παράγοντες που εμπλέκονται στη δημιουργία των προβλημάτων είναι πολλοί. Τους ξεχωρίζουμε κυρίως όμως σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στους κληρονομικούς, εκείνους δηλαδή που το παιδί έχει από τους γονείς του τη γενετική πληροφορία για τη συγκεκριμένη δυσλειτουργία, και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, εκείνους δηλαδή που επιδρούν μετά τη γέννηση και ενώ η γενετική πληροφορία ήταν ορθή προκαλούν αλλοίωση στην σωστή έκφραση της με αποτέλεσμα την απόκλιση από το φυσιολογικό.

Οι γενετικές πληροφορίες αφορούν τόσο τα οστά όσο και τα δόντια. Στην πραγματικότητα είναι κωδικοποιημένα με μεγάλη ακρίβεια στοιχεία που αφορούν τη δομή, τον αριθμό, τη θέση κ.λ.π. των δοντιών αλλά και τη δομή των γνάθων και τη θέση τους σε σχέση με το κρανίο, την μεταξύ τους σχέση τον ρόλο των μυών κλπ. Σε αυτές τις πολύπλοκες αλληλουχίες των δομών του ανθρώπινου DNA, στην τυχαία ανάμειξη τους αλλά και στα «λάθη» της διαδικασίας και στη συνέχεια στην έκφραση τους βρίσκεται κρυμμένη όχι μόνο η ανθρώπινη αλλά και η καθολική στη φύση διαφορετικότητα, η μοναδικότητα δηλαδή του κάθε ζωντανού οργανισμού.

Μερικά από τα αποτελέσματα των παραπάνω μπορεί να είναι τα ακόλουθα: Συχνή είναι η αναντιστοιχία μεγέθους των γνάθων και των δοντιών. Μεγάλα δόντια, μικρές γνάθοι η συνδυασμός των δυο. Το αποτέλεσμα είναι τα δόντια να εγκλωβιστούν στις γνάθους σε βαριές περιπτώσεις η να εμφανιστούν στο στόμα προσπαθώντας όμως να καταλάβουν το δυνατό μικρότερο χώρο δηλαδή να στραφούν στον άξονα τους και να χάσει έτσι το οδοντικό τόξο το χαρακτήρα του «ίσιου» και της αρμονίας. Άλλες πάλι φορές περίσσεια χώρου οδηγεί σε αντιαισθητικές αραιοδοντίες και οδοντικά διαστήματα που μπορούν να φτάσουν σε σημείο να επηρεάσουν σημαντικά την άρθρωση ορισμένων γραμμάτων κατά την εκφορά του λόγου.

Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα για τον ισχυρότατο ρόλο της κληρονομικότητας στην δημιουργία των ορθοδοντικών προβλημάτων είναι αυτό της συγγενούς έλλειψης ενός η περισσότερων δοντιών σε κάποιον άνθρωπο. Κάνοντας ένα σύντομο γενεαλογικό δέντρο του ανθρώπου θα διαπιστώσει κανείς ότι το συγκεκριμένο δόντι η δόντια λείπει η έλειπε από την οικογένεια, κληρονομείται δηλαδή στους απογόνους η πληροφορία με αποτέλεσμα την έλλειψη του χαρακτηριστικού.

Μια επίσης συχνή δυσαρμονία αφορά τις γνάθους και τη θέση τους σε σχέση με το κρανίο. Η μια από τις δύο γνάθους η και οι δυο προβάλλουν η ελλείπουν σε σχέση με το πρόσωπο δημιουργώντας τους λεγόμενους προγναθισμούς ή οπισθογναθισμούς. Αποτέλεσμα αυτού είναι να δίνει το προφίλ του ανθρώπου εικόνα έντονα κυρτή η κοίλη. Οι συνειρμοί που κάνει το ανθρώπινο μυαλό βλέποντας τες είχαν υπαγορεύσει και το ονόματα κάποιων από τις δυσμορφίες αυτές όπως για παράδειγμα πτηνομορφία (πτηνό + μορφή για ανθρώπους με υποπλαστική κάτω γνάθο).

Από τις πιο σημαντικές δυσαρμονίες αποτελούν οι σκελετικές ασυμμετρίες του προσώπου. Αυτές εμφανίζονται στην παιδική ηλικία εξ αιτίας κυρίως γενετικών παραγόντων, χωρίς να αποκλείεται να ενέχονται και επίκτητοι, και προοδευτικά ακλουθώντας την ανάπτυξη με την πάροδο του χρόνου εκφράζονται σε μεγαλύτερο βαθμό κάνοντας ορατή και απολύτως αισθητή την απόκλιση από το αρμονικό. Η αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική στηρίχτηκε στην ιδέα της συμμετρίας και της αναλογίας με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Παρθενώνα και τα γλυπτά των μεγάλων καλλιτεχνών της αρχαιότητας. Η δε σύγχρονη έρευνα εισήγαγε την ιδέα ότι οι άνθρωποι των οποίων τα χαρακτηριστικά του προσώπου είναι συμμετρικά και αναλογικά σύμφωνα με την χρυσή τομή θεωρούνται πιο ελκυστικοί από αυτούς στους οποίους δεν υπήρχε μαθηματική συμμετρία. Η συμμετρία είναι επίσης σημαντική γιατί δημιουργεί σε αυτόν που παρατηρεί την αίσθηση της απουσίας γενετικών ή επίκτητων ατελειών.

Προβλήματα που άπτονται και άλλων ειδικοτήτων όπως π.χ. ωτορινολαρυγγολόγων η πνευμονολόγων και επηρεάζουν το στοματογναθικό σύστημα πρέπει να τα εντοπίζομε ως τέτοια δηλαδή ως συνδυασμένα κατά το αποτέλεσμα αλλά ως ΩΡΛ η πνευμονολογικά εν τη γεννέσει τους. Παράδειγμα αυτού αποτελεί η στοματική αναπνοή. Εμφανίζεται πολύ συχνά στο στόμα με αδυναμία κλεισίματος των προσθίων δοντιών. Αυτό είναι μόνο το αποτέλεσμα και για την αιτία πρέπει κανείς να εξετάσει τις αμυγδαλές, κρεατάκια η να εξετάσει την πιθανότητα χρόνιου άσθματος κ.λ.π.

Η κληρονομικότητα παρά την μεγάλη πολυπλοκότητα της αποτελεί μεν ένα μυστήριο φαίνεται όμως ότι πρόκειται για μυστήριο με λύση. Με την πρόοδο της επιστήμης φαίνεται πως οι κληρονομικές ανωμαλίες καταρχήν διαγιγνώσκονται και εντοπίζονται ως τέτοιες. Στη συνέχεια με τη συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων και αξιοποιώντας τη γνώση που μας προσφέρουν οι επιστήμες γίνεται προσπάθεια να θεραπευθούν οι ανωμαλίες αυτές. Η ορθοδοντική έχει το δικό της ξεχωριστό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία γιατί προσφέρει τόσο στοματική υγεία αλλά κυρίως όμορφα χαμογέλα που τα αξίζουμε όλοι.