Ορθοδοντικη και Λογοθεραπεια

H oρθοδοντική είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των ανωμαλιών που παρουσιάζονται στην οδοντοστοιχία, με στόχο τόσο την καλή λειτουργία του άνω και κάτω συστήματος της γνάθου όσο και του αισθητικού αποτελέσματος που προκύπτει είτε από προβλήματα σύγκλισης των δοντιών είτε από σκελετικά προβλήματα στις δύο γνάθους είτε από συνδυασμό αυτών.

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ειδικεύεται στις διαταραχές του λόγου, της ομιλίας, της φωνής και της επικοινωνίας, σε παιδιά και ενήλικες τόσο στο επίπεδο της πρόληψης όσο και στο επίπεδο της διάγνωσης και της θεραπείας.

Πώς αυτές οι δύο επιστήμες αλληλεπιδρούν;
Για να παραχθούν σωστά οι φθόγγοι, πρέπει ο εκπνεόμενος από τους πνεύμονες αέρας να κατευθυνθεί προς την στοματική κοιλότητα, ενώ παράλληλα οι στοματικές δομές όπως παραδείγματος χάρη τα δόντια, η γλώσσα, τα χείλη, η υπερώα και η σταφυλή να τοποθετηθούν κατάλληλα για τη σωστή παραγωγή της ομιλίας και της άρθρωσης.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την παραπάνω λειτουργία είναι η λειτουργική επάρκεια των στοματικών δομών (δηλαδή πόσο καλά κινούνται και αποδίδουν αυτές οι δομές) καθώς επίσης  και η συντονισμένη δράση τους. Όπως είναι αναμενόμενο, κάποια ανωμαλία στην περιοχή της στοματικής κοιλότητας μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση διαταραχών άρθρωσης. Έτσι μπορεί  να προκύψει είτε τέλεια έλλειψη-παράλειψη του φθόγγου (πχ αντί για δώρο -  ώρο), είτε συνεχής και συστηματική αντικατάσταση ενός φθόγγου  με έναν άλλον (π.χ. αντί για ζώνη –θώνη) ή τέλος συνεχής και συστηματική παραφθορά ενός φθόγγου (π.χ. αντί για /ζ/ ή /σ/ να παράγεται /θ/ ή /δ/).
Τα δόντια συμμετέχουν στην παραγωγή αρκετών συμφώνων διοχετεύοντας αναλόγως τη ροή του αέρα. Αυτά τα φωνήματα στα ελληνικά είναι τα χειλοδοντικά /φ/, /β/, τα οδοντικά /θ/,/δ/ και τα φατνιακά /σ/, /ζ/.  Επειδή εύκολα παρατηρούνται τυχόν δομικές ιδιαιτερότητες στην οδοντοστοιχία, ο λογοθεραπευτής αναγνωρίζει τα άτομα των οποίων η οδοντοστοιχία μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην προφορική τους επικοινωνία και αν χρειάζεται να τα παραπέμψει σε ορθοδοντικό.

Πιο συγκεκριμένα, μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί ότι υπάρχει σχέση μεταξύ κοπτήρων που λείπουν ή είναι κακώς ευθυγραμμισμένοι με τη λανθασμένη προφορά των τριβόμενων (β, γ, δ, θ, χ, σ, ζ), π.χ. ένα άτομο που παρουσιάζει προβλήματα οδοντοστοιχίας στη θέση των κοπτήρων, παραποιεί τα συριστικά /σ/, /ζ/ και τα συμπλέγματα αυτών. Περιστασιακά, τα λάθος ευθυγραμμισμένα δόντια μπορεί να 'παραμορφώνουν' το σχήμα ή/και το μέγεθος της στοματικής κοιλότητας και να καταλήγουν σε προβλήματα ομιλίας, π.χ. δεν μπορεί να προφέρει σωστά τα διχειλικά /π/ ή /μπ/, επειδή υπάρχει οριζόντια πρόταξη των άνω κοπτήρων. Αντί για αυτά, το παιδί μπορεί να προφέρει ένα χειλικό που μοιάζει αρκετά με το /φ/.
Τα προαναφερθέντα σφάλματα στην προφορά, επηρεάζουν τη σαφήνεια-καθαρότητα της ομιλίας και το σημαντικότερο είναι ότι συχνά δημιουργούν αίσθημα κατωτερότητας και χαμηλής αυτοπεποίθησης, ιδίως όταν άλλα παιδιά τους κοροϊδεύουν. Δηλαδή, τα ψυχολογικά προβλήματα που προκύπτουν από τα προβλήματα λόγου-ομιλίας, καταλήγουν να είναι πιο σημαντικά από τα προβλήματα ομιλίας.
Στις περιπτώσεις που απαιτείται να αποκατασταθεί το μορφολογικό πρόβλημα των δοντιών, αλλά και το συνυπάρχον πρόβλημα άρθρωσης που σχετίζεται άμεσα με αυτό, απαιτείται συντονισμένη συνεργασία ορθοδοντικού – λογοθεραπευτή. Πρώτα διορθώνει τα κακώς τοποθετημένα δόντια ο Ορθοδοντικός και κατόπιν θεραπεύει τα προβλήματα ομιλίας η Λογοθεραπεύτρια.

Μαγιάση Ελευθερία, Λογοθεραπεύτρια 'Dyslexia Centers – Pavlidis Method' (Περιστέρι) Εθνικής Αντιστάσεως 7 Περιστέρι 12134 ΤΗΛ: 210 5777807 www.dyslexiacenters.gr